Alle voorzieningen voor kinderen van 0 tot 12 jaar in één pand: er blijkt veel vraag te zijn naar IKC’s, Integrale Kind Centrums zoals deze samenwerkingsverbanden zijn gaan heten. Verschillende basisscholen in West-Friesland gingen de afgelopen jaren de samenwerking aan met kinderopvangcentra. Maar waar komt die wens tot samenwerking vandaan?
De zogenaamde alles-in-een-scholen zijn in trek in West-Friesland. Onlangs ging een samenwerking tussen kinderopvang Berend Botje en basisschool Het Koggeschip in Medemblik een nieuwe fase in. Beide partijen gaan sinds april officieel verder als één IKC.
De gemeente Enkhuizen tekende onlangs een samenwerkingsovereenkomst met datzelfde Berend Botje en scholenkoepel Present voor de realisatie van een nieuw te vormen kindcentrum, dat na de zomer open moet. In Hoorn en bij een ander project in Enkhuizen lopen plannen voor een nieuw te vormen IKC al enige tijd spaak in de gemeenteraad.
Het idee achter deze samenwerking is het doortrekken van de leerlijn vanuit de peuteropvang naar de basisschool. “Waar er normaal een knip zit tussen de kinderopvang en de basisschool, loopt de ontwikkelingslijn in een IKC in een vloeiende beweging”, legt Claudia Verhoeven van de PO Raad uit, die de IKC-trend ook ziet en van harte ondersteunt.
De samenwerking tussen voorschoolse opvang en basisschool ondervangt zo bijvoorbeeld leerachterstanden van kinderen die voor het eerst naar de basisschool gaan.
Joke Kruiter, senior-onderzoeker bij onderwijsadviesbureau Sardes (nauw betrokken bij het IKEC-project Hoorn) verklaart de wens naar samenwerking door de toenemende vraag naar kinderopvang van 0 tot 4 jarigen. Anderzijds speelt de toenemende werkdruk op het onderwijs mee, volgens Kruiter. “IKC’s zorgen voor een verlichting van de werkdruk.”
De samenwerkingen verminderen – mits ze slagen – de werkdruk, maar niet in de kosten, zegt Kruiter. “Toen men met IKC’s begon, was het idee dat er een efficiëntieslag behaald kon worden. In de praktijk blijkt dat niet zo te zijn, over het algemeen zie je onderwijs en opvang alleen maar duurder worden.”
Jorim de Kroon, vader van Oliver, ziet de toegevoegde waarde van een IKC vooral in het feit dat de omgeving en mensen al bekend zijn. Hij heeft de doorlopende lijn tussen peuteropvang en basisschool recent zelf mogen ondervinden. Zijn zoon zit in groep 1 van De Kuypersschool in Andijk, gezamenlijk gehuisvest met een locatie van kinderopvangorganisatie Kappio.
“Als je naar een nieuwe omgeving moet hangt je kind vaak een beetje als een aapje om de ouder heen. Ze gaan nu wel een andere deur binnen, maar ze kennen de kinderen en juffen al.”
Tekst gaat verder onder afbeelding.
Het geeft vertrouwen, bij ouder én kind, legt Jorim uit. “Het is als ouder best wel spannend om je kind voor het eerst ergens heen te brengen. Dus ook voor ons als ouder is het prettig dat de omgeving al bekend is.”
De samenwerking tussen school en kinderopvang rijkt ver in Andijk, vertelt basisschooldirectrice Machteld Brink met enige trots: “De peuters en kleuters spelen samen buiten, wij zijn als school geen onbekenden voor de peuters. Ik kom elke dag even gedag zeggen. En we zien andersom dat de kleuters, eenmaal op de basisschool, nog regelmatig contact zoeken met hun peuterjuf.”
Beide partijen kunnen goed met elkaar overweg, volgens Brink. “De kinderopvang heeft een overkoepelende directie, de afdeling heeft een eigen leidinggevende. Daar is gezamenlijk overleg mee. We hebben afgesproken dat ik de dagelijkse leiding op me neem.”
En dat is precies het ideaalbeeld van een goed functionerend IKC: samenwerking die veel verder gaat dan alleen gezamenlijke huisvesting. “Het ideaalplaatje is een IKC met één leidinggevende en één team aan mensen. Onderwijs, kinderopvang en alle andere betrokken instanties moeten als één team functioneren”, legt Joke Kruiter uit.
Tekst gaat verder onder afbeelding.
Maar dat ideaalbeeld slaagt in de praktijk vaker niet dan wel. Onderzoeksbureau Oberon bracht in 2019 de mate van samenwerking tussen basisscholen en kinderopvang in kaart. Een vervolgonderzoek op een eerder onderzoek uit 2016, toen in opdracht van de ministeries van Onderwijs en Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Van de ondervraagde basisscholen en kinderopvangorganisaties die aangaven op een manier met elkaar samen te werken, gaf slechts 8 procent van de basisscholen en 6 procent van de kinderopvangorganisaties aan ook één bestuur te delen. 12 procent gaf aan wel eens gezamenlijk gesprekken met ouders te voeren.
Kruiter: “Er is een klein percentage aan voorbeelden in Nederland waar het echt goed werkt, maar we zien vooral heel veel IKC’s waar school en kinderopvang redelijk goed samenwerken, maar in de kern twee verschillende organisaties zijn.”
Ruben Fukkink, als bijzonder hoogleraar kinderopvang verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, onderschrijft dat beeld. “In alle eerlijkheid: soms zijn IKC’s niet meer dan een bordje in de tuin. Dan zie ik de meerwaarde ook niet echt. Die meerwaarde is er pas bij vergaande samenwerking.”
Vergaande samenwerking blijkt echter lastig in Nederland. Door tegenwerkende wetgeving, maar volgens Fukkink heeft het ook te maken met een cultuurverschil in Nederland, ten opzichte van andere Europese landen. “Het werkt hier vaak nog niet, omdat Nederland van origine heel erg verdeeld is”, zo duidt hij.
Over tegenwerkende wetgeving rondom IKC’s schreven we eerder dit verhaal:
Hij verwijst naar tal van voorbeelden in met name Scandinavië en Duitsland, waar de samenwerking al veel verder gaat dan in Nederland. “Ik heb voorbeelden gezien waar van alles rondloopt: niet alleen mensen met een pabo-achtergrond, maar ook een pedagoog, een gezinscoach of mensen met een creatieve achtergrond. Die mensen werken intensief samen en kunnen ook weer van elkaar leren.”
Toch nuanceert hij: “In Nederland zullen we nooit voor één systeem kiezen. Zo zijn wij niet. Nederlanders zijn autonoom, willen graag eigen keuzes maken. Sommige ouders willen hun kind gewoon thuishouden of bijvoorbeeld kiezen voor gastouderopvang. Dat zal ook altijd zo blijven.”
Beeld: Isabel Broersen / Robert Gieling
Meer nieuws uit West-Friesland?
💬 Blijf op de hoogte via de Facebookpagina WEEFF en natuurlijk via onze Instagram. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws
📰 Volg de laatste berichtgeving altijd via weeff.nl
🔔 Download de app van WEEFF en krijg een melding bij belangrijk nieuws uit jouw buurt
📧 Stuur ons jouw tips op via redactie@weeff.nl of app ons via 06-23405405
