Onder de snelweg A7 moeten mogelijk nog resten liggen van een in 1943 gecrashte Lancaster bommenwerper en een deel van de bemanning. De enige manier om dat te achterhalen lijkt om daar te gaan graven. Maar is dat realistisch, en überhaupt nodig?
Op 29 juni 1943 crasht het meterslange vliegtuig nadat het op de terugweg van een bombardement wordt beschoten door de Duitsers en in brand vliegt. De impact is enorm. Het vliegtuig verdwijnt bij de Hoornseweg in Wognum diep in de grond. Alleen het staartstuk is zichtbaar.
Het goed bergen van de bommenwerper is daarom niet mogelijk. Alleen het lichaam van de staartschutter William Cook wordt gevonden. “De resten van de andere zes bemanningsleden konden in een sinaasappelkistje”, vertelde Volkert Nobel erover. Hij zag het vliegtuig als toen 13-jarige jongen vliegen en deed veel onderzoek naar de crash.
Alle lichaamsdelen zijn in één graf begraven op de begraafplaats van de Protestantse Kerk in Wognum. In 1946 is de laatste rustplaats nog door de Engelsen onderzocht. Die kwamen tot de conclusie dat alle resten zijn begraven. En daarmee is iedereen ook geïdentificeerd.
Tekst gaat verder onder de foto.
Maar hoe goed is dat onderzoek uiteindelijk gedaan? Bij de gemeente Medemblik, waar Wognum deel vanuit maakt, zijn geen stukken in het archief die meer kunnen vertellen over de identificatie. De woordvoerder verwijst ons door naar Oorlogsgravenstichting.
Wereldwijd verzorgt de stichting zo’n 50.000 graven. “Tot 1952 waren wij niet betrokken bij het aanleggen van geallieerde oorlogsgraven in Nederland”, legt Johan Teeuwise, coördinator Archief en Necrologie bij de Oorlogsgravenstichting uit. Dus hoe de identificatie tot stand is gekomen weten wij niet. Maar aangezien de bemanning gegroepeerd op de grafstenen staan, lijkt het erop dat geen enkel bemanningslid individueel geïdentificeerd is.”
Daarmee belanden we bij de Engelse zusterorganisatie, de Commonwealth War Graves Commission (CWGC). Woordvoerder Amy Reeves kent het verhaal en legt uit hoe in die tijd oorlogsslachtoffers werden geïdentificeerd.
“Er was nog geen DNA-onderzoek mogelijk, dus probeerden ze individuen te identificeren met behulp van persoonlijke items. Zoals kleding, militaire rangen op de kleding, persoonlijke bezittingen of fysieke beschrijvingen. Na een crash of brand wordt het moeilijker om individuen te identificeren. Ik kan u verzekeren dat CWGC toen en nu alles in het werk stelt om de overblijfselen te identificeren, hoewel dat helaas niet altijd mogelijk is.”
Dat de vliegtuigbemanning in één graf is begraven is volgens haar gebruikelijk, omdat het na zo’n crash moeilijk is om individuele overblijfselen te identificeren. Maar is een nieuwe bergingspoging van de bommenwerper dan de oplossing?
Tekst gaat verder onder de foto.
Greeves wil er vooral op wijzen dat zo’n berging niet gedaan mag worden door amateurs, maar door een bevoegde autoriteit. “Het kan nog steeds niet-ontplofte munitie of verontreinigd materiaal bevatten en daarom erg gevaarlijk zijn. Bovendien kunnen amateurpogingen het onderzoek belemmeren en informatie of bewijsmateriaal beschadigen.”
Het is bovendien een kostbare en ingewikkelde klus in Wognum. Onder een druk bereden snelweg en bij een waterleiding. Gemiddeld kost een berging 500.000 euro. Maar de Rijksoverheid heeft via ‘Het Nationaal Programma berging vliegtuigwrakken’ een pot van 15 miljoen euro beschikbaar om gemeenten financieel te ondersteunen.
Daarvoor heeft de Studiegroep Luchtoorlog 1939-1945 zo’n 50 vliegtuigwrakken aangewezen, waar de kans groot is dat er stoffelijke resten worden gevonden. Maar Wognum staat daar niet op, legt voorzitter Ivo de Jong uit.
“De reden daarvan is dat alle leden van de bemanning een graf hebben op de begraafplaats in Wognum. Formeel is er dus niemand meer vermist van deze bemanning. Het nationaal programma is alleen gericht op toestellen waarvan mogelijk nog vermiste bemanningsleden kunnen worden gevonden bij een bergingsoperatie.”
Toch kan hij zich de twijfels over de identificatie voorstellen. “Ik sluit zeker niet uit dat er nog lichaamsdelen in de grond zitten. Maar de Engelsen hadden er kort na de oorlog op zich ook geen moeite mee om bemanningsleden de status ‘vermist’ te geven of als ‘unknown’ te begraven. In dit geval moeten ze toch redelijk zeker zijn geweest van het feit dat er resten van zeven man gevonden waren. Maar uit het feit dat ze in een gemeenschappelijk graf liggen is duidelijk dat het niet om complete lichamen is gegaan.”
Kortom, zoals het er nu naar uitziet, zal het veldgraf onder de A7 nooit onderzocht worden. Wat Trudy Schouwe-Schouten, van de Historische Stichting De Cromme Leeck, betreft heeft het ook geen toegevoegde waarde voor wat er is gebeurd. “Ik vind het wel belangrijk dat mensen dit verhaal kennen. Zij hebben tenslotte voor onze vrijheid hun leven gegeven. Het is belangrijk dat we dat nooit vergeten.”
Bekijk hieronder de reportage over de vliegtuigcrash:
Meer nieuws uit West-Friesland?
💬 Blijf op de hoogte via de Facebookpagina WEEFF en natuurlijk via onze Instagram. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws
📰 Volg de laatste berichtgeving altijd via weeff.nl
🔔 Download de app van WEEFF en krijg een melding bij belangrijk nieuws uit jouw buurt
📧 Stuur ons jouw tips op via redactie@weeff.nl of app ons via 06-23405405
